Rijverbod en het inleveren van een rijbewijs

1. Inleveren van een rijbewijs na een rijverbod

Heeft de politierechtbank een veroordeling uitgesproken met een rijverbod (“vervallenverklaring”), geldt dit rijverbod niet onmiddellijk. Hiervoor moet een specifieke procedure gevolgd worden.
 

Na kennisgeving door de politie

Een rijverbod neemt pas aanvang vanaf de kennisgeving ervan door de politiediensten. De kennisgeving gebeurt doorgaans via een wijkagent, dit op verzoek van het openbaar ministerie.

De veroordeling moet definitief zijn, alvorens het openbaar ministerie het rijverbod kan uitvoeren. Was je aanwezig op de zitting, zal de beroepstermijn van 30 dagen eerst afgelopen moeten zijn. Werd je bij verstek veroordeeld, zal het openbaar ministerie eerst het vonnis betekenen om de beroepstermijn te laten lopen.

Afhankelijk van de werkdruk bij het openbaar ministerie kan het bijgevolg tot 4 maanden duren vooraleer je een kennisgeving ontvangt. Zo heb je voldoende tijd om je praktisch te organiseren.
 

Afgifte binnen de 4 werkdagen

Van zodra je de kennisgeving hebt ontvangen, moet je je rijbewijs binnen de 4 werkdagen inleveren bij de griffie van de rechtbank die het rijverbod heeft uitgesproken. Een werkdag is elke kalenderdag, met uitzondering van zaterdagen, zondagen en wettelijke feestdagen. De termijn van 4 werkdagen loopt vanaf de dag volgend op de dag van de kennisgeving.

Je kan het rijbewijs persoonlijk binnenbrengen of hiervoor een volmacht geven aan een derde (bv. familielid of vriend). Vergeet niet om de originele kennisgeving (ondertekend door de politie) mee te nemen.

Verzend je het rijbewijs via de post, dan geldt de datum van poststempel als datum van inlevering. Aangezien het verzenden via de post op eigen verantwoordelijkheid is, is het aangewezen om het rijbewijs aangetekend op te sturen. Zo heb je steeds een bewijs van verzending.

Een attest van aangifte van verlies of diefstal volstaat niet. Een dergelijk attest vervangt immers het rijbewijs niet.

Bij het inleveren ter griffie wordt doorgaans meegedeeld wanneer je het rijbewijs mag komen ophalen. Een ingeleverd rijbewijs wordt echter niet via de post teruggestuurd, maar moet ter plaatse opgehaald worden, steeds de eerste werkdag na het rijverbod. Ook het ophalen mag gebeuren door een derde met een volmacht.
 

Rijverbod vanaf de 5e werkdag

Het rijverbod gaat automatisch in de 5e werkdag na de kennisgeving, ongeacht het moment waarop je het rijbewijs hebt ingeleverd. Het rijden vanaf de 5e werkdag wordt strafbaar gesteld als “rijden spijts verval” ((zie ook ons artikel “rijden zonder rijbewijs”).

Het vroegtijdig inleveren heeft niet tot gevolg dat het rijverbod reeds vroeger begint te lopen. Integendeel, hierdoor moet je je rijbewijs zelfs voor een langere periode missen. Rijden tijdens deze periode (d.w.z. na inlevering, maar vóór de 5e werkdag) zal bestraft worden als “rijden zonder het rijbewijs bij zich te hebben” en is strafbaar met een geldboete van 80 tot 4.000 EUR.

Heb je het rijbewijs te laat of niet ingeleverd, zal je bovendien vervolgd kunnen worden voor “niet-afgifte van het rijbewijs”. Een dergelijke overtreding is strafbaar met een geldboete van minstens 1.600 EUR en een (facultatief) rijverbod van minstens 8 dagen. Bovendien zal het rijverbod verlengd worden met de duur van het laattijdig inleveren van je rijbewijs.
 

Praktische voorbeelden

Om het overzichtelijk te houden geven we een aantal praktische voorbeelden. Zo vermijd je dat je te laat het rijbewijs inlevert.

• Kennisgeving op een weekdag

Je ontvangt een kennisgeving op maandag 4 september 2023 voor een rijverbod van 10 dagen. Het rijbewijs en de kennisgeving moeten uiterlijk op vrijdag 8 september 2023 vóór 16 u ingediend worden.

Het rijverbod gaat automatisch in vanaf maandag 11 september 2023 om 0.00 u en loopt tot en met 20 september 2023. Daags nadien mag je het rijbewijs ophalen op de griffie.

Indien je je rijbewijs reeds hebt ingediend op 5 september 2023, zal het rijverbod niettemin pas ingaan vanaf maandag 11 september 2023. Tussen 5 en 11 september 2023 is het rijden strafbaar als rijden zonder het rijbewijs bij zich te hebben.

Stel dat je na de kennisgeving op 4 september 2023 te laat het rijbewijs inlevert, nl. op woensdag 13 september 2023. Het rijverbod wordt automatisch met 3 dagen verlengd en duurt tot en met 23 september 2023. Het rijbewijs kan worden opgehaald vanaf maandag 25 september 2023.

• Kennisgeving tijdens een weekend

Je ontvangt een kennisgeving tijdens het weekend van 2 en 3 september 2023 voor een rijverbod van 10 dagen. De termijn van 4 werkdagen begint steeds vanaf maandag 4 september 2023. Het rijbewijs en de kennisgeving moeten uiterlijk op donderdag 7 september 2023 vóór 16 u ingediend worden.

Het rijverbod gaat automatisch in vanaf vrijdag 8 september 2023 om 0.00 u en loopt tot en met 17 september 2023. Het rijbewijs kan worden opgehaald vanaf maandag 18 september 2023.

2. Rijverbod tijdens het weekend

Keuze ter zitting

De rechtbank kan ook beslissen, op jouw verzoek, dat een rijverbod enkel tijdens het weekend en wettelijke feestdagen geldt. Een dergelijk “weekendrijverbod” houdt in dat je van vrijdag om 20 u tot zondag om 20 u en van de avond vóór een feestdag om 20 u tot de feestdag om 20 u niet mag rijden.

Na een veroordeling tot een weekendrijverbod kan je niet vragen om het rijverbod ononderbroken te ondergaan. Omgekeerd is het evenmin mogelijk om, na een veroordeling tot een rijverbod, dit te laten omzetten in een weekendrijverbod. De keuze ter zitting is bijgevolg definitief.
 

Na kennisgeving door de politie

Ook het weekendrijverbod zal pas een aanvang nemen vanaf de kennisgeving ervan. Praktisch zal het rijverbod ingaan vanaf de eerste vrijdag of de vooravond van een feestdag na de 4e werkdag vanaf de kennisgeving. De periode van het rijverbod zal enkel worden aangerekend op de weekenddagen en feestdagen.
 

Rijbewijs met code 200

Bij het inleveren van je rijbewijs op de griffie zal je een attest meekrijgen (geldig voor een maand). Met dit attest moet je bij het gemeentehuis een tijdelijk rijbewijs met de code 200 ophalen, dat aanduidt dat het rijbewijs enkel geldig is tijdens de weekdagen. Het afleveren van dit rijbewijs is echter niet gratis en de kostprijs ervan bedraagt doorgaans 25 EUR.

Na afloop van het rijverbod zul je dit tijdelijk rijbewijs op de griffie moeten inleveren voor je definitief rijbewijs.
 

Praktisch voorbeeld

Je ontvangt een kennisgeving op maandag 4 september 2023 voor een rijverbod van 10 dagen. Het rijbewijs en de kennisgeving moeten uiterlijk op vrijdag 8 september 2023 vóór 16 u ingediend worden.

Het weekendrijverbod gaat maar pas in vanaf vrijdag 15 september 2023 om 20 u. Het rijverbod duurt 10 weekend‑ en feestdagen en eindigt op zondag 15 oktober 2023. Daags nadien mag je het rijbewijs ophalen op de griffie.

Stel dat je na de kennisgeving op 4 september 2023 te laat het rijbewijs inlevert, nl. op woensdag 20 september 2023. Het rijverbod wordt automatisch met 2 dagen verlengd en geldt ook tijdens het weekend van 21 en 22 oktober 2023.

3. Beperking tot bepaalde categorieën

In principe geldt een rijverbod voor alle categorieën van motorvoertuigen, ongeacht met welk voertuig de overtreding werd begaan. Opnieuw kan de rechter op jouw verzoek dit rijverbod beperken tot bepaalde categorieën van voertuigen (bv. omdat je wegens professionele redenen een rijbewijs C+E nodig hebt).

Deze beperking geldt wel niet voor de categorie waarmee de overtreding is begaan. Heb je een overtreding begaan met een personenwagen (rijbewijs B), dan moet het rijverbod minstens slaan op het rijbewijs B.

Net als bij een weekendrijverbod zal je bij het inleveren van je rijbewijs van de griffie een attest meekrijgen (eveneens één maand geldig). Met dit attest moet je bij het gemeentehuis een tijdelijk rijbewijs ophalen waarop vermeld wordt met welke categorieën er mag worden gereden.

Na afloop van het rijverbod zul je dit tijdelijk rijbewijs op de griffie moeten inleveren voor je definitief rijbewijs.

4. Herstelexamens en ‑onderzoeken

De rechtbank kan de teruggave van het rijbewijs afhankelijk maken van het slagen in één of meerdere herstelexamens:

• een theoretisch examen;
• een praktisch examen;
• een medisch onderzoek;
• een psychologisch onderzoek.

In dat geval zal je het rijbewijs pas mogen ophalen op de griffie indien je, na afloop van het rijverbod, ook geslaagd bent in alle opgelegde examens of onderzoeken.

5. Uitgesloten combinaties

Belangrijk is dat bepaalde combinaties wettelijk uitgesloten zijn. Wanneer de rechter één of meerdere examens of onderzoeken oplegt, kan er geen weekendrijverbod toegestaan worden. Evenmin kan het opleggen van een herstelexamen of ‑onderzoek gekoppeld worden aan een beperking van het rijverbod tot bepaalde categorieën van voertuigen.

6. Rijverbod wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid

Tot slot kan de rechtbank een rijverbod opleggen wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid. In tegenstelling tot een rijverbod als straf zal een dergelijk verbod onmiddellijk ingaan en moet er niet gewacht op een kennisgeving om je rijbewijs in te leveren.

Was je bij de uitspraak op de zitting aanwezig, zal je het rijbewijs moeten inleveren binnen de 4 werkdagen vanaf deze uitspraak. Soms wordt er door de rechtbank gevraagd om het rijbewijs ter zitting in te leveren. Werd je bij verstek veroordeeld, zal de termijn van 4 werkdagen ingaan vanaf de betekening van het verstekvonnis.

Zolang je niet geschikt bent gevonden, zal het rijbewijs niet teruggegeven worden (zie ook ons artikel “Lichamelijk of geestelijk ongeschikt om te rijden”).

Verwante artikelen

Alcoholslot bij dronken rijden

Lichamelijk of geestelijk ongeschikt om te rijden

Een rijverbod, what's in a name?

Rijden onder invloed

Rijden zonder rijbewijs

Veroordeeld, wat nu?