Lichamelijk of geestelijk ongeschikt om te rijden

1. Wat is een ongeschiktheid om te rijden?

Ben je lichamelijk of geestelijk ongeschikt om te rijden, kan de rechtbank een vervallenverklaring opleggen op grond van het fameuze artikel 42 Wegverkeerswet. Een dergelijk rijverbod wordt beschouwd als een beveiligingsmaatregel.

De lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid moet blijken uit het strafdossier. Doorgaans wordt dit afgeleid uit het strafverleden (bv. verschillende overtredingen inzake alcohol kort na elkaar) en/of uit de begane overtredingen zelf. Deze feiten zijn meestal een indicatie van een bepaalde verslaving. Het is echter niet beperkt tot louter drugsverslavingen of alcoholverslavingen. Zo kunnen ook personen met een psychische problematiek of oudere personen hiervan het voorwerp uitmaken.

Twijfelt de rechtbank, zal zij doorgaans een gerechtsdeskundige aanstellen om je te onderwerpen aan een geneeskundig onderzoek. Dit advies van de gerechtsdeskundige zal doorslaggevend zijn. Nochtans is de rechtbank niet verplicht om een voorafgaand medisch advies in te winnen vooraleer zij deze maatregel oplegt. Is het advies positief en legt de rechtbank de maatregel op, moet je eraan verwachten dat je ook de kosten van het deskundig onderzoek zult moeten betalen (minstens 1.000 EUR).

2. Wanneer kan dit opgelegd worden?

Omdat dit rijverbod een beveiligingsmaatregel is, kan de rechtbank dit soeverein opleggen, ook bij verstek. Het openbaar ministerie hoeft dit zelfs niet uitdrukkelijk te vorderen.

Hoewel de regel in strafzaken stelt dat de toestand van de beklaagde niet mag worden verzwaard op zijn enkel hoger beroep, kan het rijverbod zelfs voor het eerst in graad van beroep worden opgelegd. Hetzelfde geldt overigens bij een verzetsprocedure van de beklaagde. Van zodra de rechtbank vaststelt dat je lichamelijk of geestelijk ongeschikt bent om te rijden, zal zij verplicht zijn om de maatregel uit te spreken.

Evenmin is het vereist dat je daadwerkelijk veroordeeld bent. Ook bij een opschorting of een internering is de vervallenverklaring wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid mogelijk, indien aan alle wettelijke voorwaarden is voldaan.

3. Voor hoe lang?

Sinds de wetswijziging in 2018 is deze maatregel onbeperkt in de tijd. Voordien kon de vervallenverklaring wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid beperkt worden tot een termijn gelijk aan de waarschijnlijke duur van de ongeschiktheid.

Als beveiligingsmaatregel kan de rechtbank het verval niet koppelen met een uitstel. Het is bijgevolg alles of niets.

De vervallenverklaring gaat onmiddellijk in bij de uitspraak. Is het vonnis bij verstek gewezen, zal de vervallenverklaring ingaan vanaf de betekening van het vonnis. Bovendien zal een hoger beroep of een verzet geen invloed hebben. Het is dan ook niet uitgesloten dat je ter zitting je rijbewijs moet afleveren als deze maatregel wordt opgelegd. Dit is een belangrijk onderscheid met het verval van het recht tot sturen als sanctie. In dit laatste geval zal een beroepsprocedure of een verzetsprocedure de uitvoering van het rijverbod kunnen verhinderen. Daarnaast zal het rijverbod als sanctie maar pas ingaan vanaf de kennisgeving van dit rijverbod.

4. Herstel in het recht tot sturen

Je hebt het recht om het herstel in het recht tot sturen te vragen na minstens zes maanden vanaf de dag waarop de uitspraak van de vervallenverklaring definitief is geworden. Dit doe je via een verzoek aan het openbaar ministerie. Best is dat je bij dit verzoek tot herziening medische verklaringen toevoegt als bewijs dat er geen lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid meer is.

Vervolgens zal het openbaar ministerie je dossier vaststellen bij de rechtbank die de maatregel heeft opgelegd. De rechtbank zal nagaan of je opnieuw geschikt bent om te rijden. Is de rechtbank niet overtuigd van de bijgebrachte medische stukken, is de kans reëel dat zij een nieuw deskundig onderzoek zal bevelen.

Wijst de rechtbank het verzoek af, moet je een nieuwe termijn van zes maanden wachten, vooraleer je een nieuw verzoek kunt indienen.

Verwante artikelen

Alcoholslot bij dronken rijden

Een rijverbod, what’s in a name?

Rijden onder invloed