Immobilisering van een voertuig

De immobilisering van een voertuig kan worden opgelegd hetzij als straf, hetzij als preventieve veiligheidsmaatregel. In beide gevallen komt dit erop neer dat het voertuig tijdelijk niet mag worden gebruikt en uit het verkeer wordt gebracht. De immobilisering gebeurt overigens op kosten en risico van de overtreder.

1. Immobilisering als straf

Wanneer kan de rechter de immobilisering opleggen?

De rechter kan de immobilisering van je voertuig opleggen in alle gevallen waarin hij een rijverbod kan opleggen. Zo kan een lichte snelheidsovertreding geen aanleiding geven tot een immobilisering. Voor een dergelijke overtreding kan de rechter immers geen rijverbod opleggen.

Dit betreft louter een mogelijkheid, zodat de rechter niet verplicht is om deze sanctie op te leggen. Wordt deze sanctie opgelegd, zal de rechter dit bovendien duidelijk moeten motiveren. Doorgaans zal de rechter dit overwegen indien er een risico bestaat dat het rijverbod niet zal worden nageleefd (bv. na verschillende veroordelingen wegens rijden spijts verval).
 

Voor hoe lang?

De immobilisering is gekoppeld aan het rijverbod. Aldus kan de duur ervan niet langer zijn dan de duur van het rijverbod. Korter kan, langer niet.

Daarenboven kan de immobilisering, in tegenstelling tot het rijverbod, niet levenslang opgelegd worden. Artikel 50, § 1 Wegverkeerswet bepaalt duidelijk dat de rechter de tijdelijke immobilisering kan bevelen.
 

Zelfs indien je geen eigenaar van het voertuig bent

In bepaalde gevallen kan de rechter de immobilisering bevelen, zelfs indien je geen eigenaar bent van het voertuig. De immobilisering kan worden bevolen wanneer ook de eigenaar van het voertuig veroordeeld wordt voor één van de volgende misdrijven:

• het toevertrouwen van een voertuig aan een persoon zonder geldig rijbewijs;
• het toevertrouwen van een voertuig aan een persoon onder invloed van alcohol;
• het toevertrouwen van een voertuig aan een persoon onder invloed van drugs;
• het toevertrouwen van een voertuig aan een persoon die een rijverbod heeft.

In de praktijk zal het openbaar ministerie, naast de eigenlijke overtreder, ook de eigenaar van het voertuig moeten dagvaarden voor één van deze overtredingen.

2. Immobilisering als veiligheidsmaatregel

Wanneer kan een voertuig geïmmobiliseerd worden als veiligheidsmaatregel?

De gevallen waarin dit mogelijk is, wordt duidelijk omschreven in de wet, met name in artikel 58bis Wegverkeerswet. Zo kan de immobilisering als veiligheidsmaatregel worden bevolen voor bv.:

• sturen zonder geldig rijbewijs;
• sturen terwijl het rijbewijs onmiddellijk ingetrokken is wegens zware snelheidsinbreuken;
• sturen spijts verval;
• sturen zonder het voorgeschreven onderzoek te hebben ondergaan.

Opmerkelijk is dat er voor vergelijkbare situaties, waarin de verkeersveiligheid in het gedrang is zoals bij alcoholgerelateerde of druggerelateerde inbreuken, de immobilisering niet kan worden opgelegd.
 

Voor hoe lang?

Voor de immobilisering als veiligheidsmaatregel is er geen einddatum bepaald. Enkel mag deze niet langer duren dan tot het tijdstip waarop het rijbewijs wordt teruggegeven (bv. na onmiddellijke intrekking van het rijbewijs) of wanneer de rechter het einde van het verval van het recht tot sturen heeft uitgesproken.

In de praktijk is het bijgevolg mogelijk dat de immobilisering zonder enige beperking in de tijd geldt, wanneer de overtreder geen geldig rijbewijs kan bekomen of wanneer hij reeds een levenslang rijverbod heeft.
 

Opheffing van de immobilisering

Het openbaar ministerie kan de immobilisering te allen tijde beëindigen. De beslissing tot beëindiging kan worden genomen hetzij ambtshalve, hetzij op verzoek van de overtreder, hetzij op verzoek van de eigenaar van het voertuig.

De overtreder kan bv. aantonen dat hij niet meer de eigenaar is van het voertuig door een verkoopsovereenkomst van het voertuig voor te leggen. Ook bepaalde familiale of sociale redenen (zoals de partner van de overtreder die het voertuig nodig heeft) kunnen aanleiding geven tot een opheffing.
 

Voortaan ook beroep tegen de beslissing mogelijk

Het openbaar ministerie beoordeelt vrij het verzoek tot opheffing van de immobilisering. Belangrijk bij deze beoordeling is de vraag of de veiligheidsmaatregel nog nodig is. Vandaar het belang om het verzoek tot opheffing grondig te motiveren en de nodige stukken bij te voegen.

Tot voor kort bestond er geen beroepsmogelijkheid wanneer het openbaar ministerie het verzoek afwees. De afwezigheid om hoger beroep in te stellen tegen de beslissing van het openbaar ministerie door de eigenaar van het voertuig werd door het Grondwettelijk Hof als discriminerend beschouwd (arrest van 10 maart 2022).

Nu is er uitdrukkelijk bepaald dat het openbaar ministerie binnen de 15 dagen een beslissing moet nemen op het verzoek tot opheffing. Wijst het openbaar ministerie dit verzoek af, kan de eigenaar van het voertuig voortaan hoger beroep instellen bij de politierechtbank. Dit beroep moet gebeuren binnen de 15 dagen na de kennisgeving van de afwijzende beslissing. De bevoegde politierechtbank is deze van de plaats waar het voertuig geïmmobiliseerd werd. Binnen de 15 dagen zal de rechtbank een beslissing moeten nemen.

Wordt het hoger beroep afgewezen, zal de eigenaar van het voertuig minstens 3 maanden moeten wachten vooraleer hij een nieuw verzoek tot opheffing mag indienen.

Bij de invoering van de beroepsmogelijkheid kunnen een aantal belangrijke kanttekeningen gemaakt worden. Zo kan enkel de eigenaar van het voertuig, maar niet de overtreder zelf, beroep instellen. Daarnaast stelt zich de vraag wat als het openbaar ministerie nalaat om een beslissing te nemen binnen de termijn van 15 dagen. De suggestie werd gedaan om in dat geval aan te nemen dat de immobilisering wordt opgeheven, maar deze mogelijkheid werd uiteindelijk niet opgenomen.

3. Straffen bij overtreding

Het gebruiken of laten gebruiken van een geïmmobiliseerd voertuig wordt bestraft met een gevangenisstraf van 8 tot 6 maanden en/of met een geldboete van 800 tot 8.000 EUR.

Deze overtredingen kun je terugvinden in de app onder het trefwoord "immobilisering".

Verwante artikelen

Een rijverbod, what's in a name?

Rijden onder invloed