Fietsstraat of fietszone: welke regels zijn van toepassing?

1. Wat is een fietsstraat?

Een fietsstraat of een fietszone is een straat die aangelegd is als fietsroute, waar het gemotoriseerd verkeer ondergeschikt is aan fietsers en waar specifieke gedragsregels van toepassing zijn. De belangrijkste regel betreft het inhaalverbod ten aanzien van fietsers.

De fietsstraat wordt aangekondigd via het verkeersbord F111:

Je kan een fietsstraat daarnaast ook gemakkelijk herkennen aan het rode wegdek waarop het fietspictogram geschilderd is. Deze visuele markering is echter niet verplicht en heeft geen bindende waarde.

Sinds 1 augustus 2021 is het niet meer vereist dat het einde van een fietsstraat afzonderlijk wordt aangeduid. Het verkeersbord F111 houdt immers in dat de fietsstraat geldt tot het volgende verkeerspunt. Indien het verkeersbord samengaat met een bord "zone", spreken we van een fietszone of zonale fietsstraat. In dat geval gelden de regels van een fietsstraat in de ganse zone totdat deze zone wordt opgeheven.

Veelal kan je een overzicht van deze fietsstraten terugvinden op de website van je stad of gemeente (bv. Mechelen).

Update: vanaf 1 april 2023 verdwijnt het begrip "fietsstraat". Voortaan spreekt men van fietszone(s). Ook het verkeersbord F111 is vervangen door het volgende bord:

2. Welke regels gelden in een fietsstraat?

Het belangrijkste is dat je in een fietsstraat wel met je auto of een ander motorvoertuig mag rijden, maar dat je er geen fietsers mag inhalen, ongeacht hoe snel ze rijden. Zelfs indien een fietser gebaart dat hij mag worden ingehaald, blijft het inhaalverbod gelden. Pas wanneer de fietser volledig stilstaat, wordt het inhaalverbod opgeheven. Het inhaalverbod geldt enkel ten aanzien van fietsers. Een automobilist of een bromfietser mag bv. een andere bromfietser inhalen.

Daarentegen mag een fietser wel een motorvoertuig links (of rechts bij een file) inhalen. Fietsers mogen uiteraard andere fietsers inhalen.

Bovendien is de snelheid in een fietsstraat beperkt tot 30 km/u. Deze snelheidsbeperking geldt zowel voor motorvoertuigen als voor de fietsers zelf.

Indien de fietsstraat een eenrichtingsstraat is, dan mag je als fietser de ganse breedte van de rijbaan gebruiken. Is er in de fietsstraat tweerichtingsverkeer toegelaten, dan mag je als fietser enkel op de rechterhelft van de rijbaan fietsen.

In een fietsstraat blijven de algemene verkeersregels gelden. Dit houdt o.m. in:

• dat er maximaal twee fietsers naast elkaar mogen rijden;
• dat de fietsers niet op het voetpad mogen rijden;
• dat zij niet in een verkeerde rijrichting mogen rijden in een eenrichtingsstraat.

Daarnaast blijven ook de algemene voorrangsregels van kracht, zoals de voorrang van rechts. Aldus moet een fietser in een fietsstraat voorrang verlenen op een kruispunt aan een bestuurder die van rechts komt en de fietsstraat inrijdt. Ook aan de voetganger die het zebrapad gebruikt, zal de fietser voorrang moeten verlenen.

3. Wie wordt beschouwd als 'fietser'?

In de eerste plaats is de fietsstraat gericht op de gewone fietser. Het feit dat een fiets een hulpmotor heeft met een maximale snelheid van 25 km/u (zgn. e-bike), doet hieraan geen afbreuk.

Drie- of vierwielers met een maximum breedte van één meter worden eveneens gelijkgesteld met een fiets.

Gebruikers van een voortbewegingstoestel (bv. elektrische rolstoelen, steps) worden ook beschouwd als een fietser indien zij sneller dan stapvoets rijden.

Belangrijk is dat, specifiek voor fietsstraten, bestuurders van speed pedelecs worden gelijkgesteld met fietsers. Speed pedelecs vallen volgens de Wegcode onder de categorie van bromfietsen en volgen doorgaans de regeling zoals die geldt voor bromfietsers klasse B. Voor fietsstraten geldt er evenwel een uitdrukkelijke uitzondering. Uiteraard geldt ook voor de gebruiker van een speed pedelec de maximumsnelheid van 30 km/u.

4. Wat met prioritaire voertuigen?

Als prioritaire voertuigen worden beschouwd zij die zowel hun blauwe zwaailichten als hun sirenes hebben aanstaan. Belangrijk is dat beide uitrustingen werkelijk en terzelfdertijd gebruikt worden. Het betreft o.m. de voertuigen van de politiediensten, ambulancediensten, brandweerdiensten of de MUG. In dat geval mogen zij wel in een fietsstraat of een fietszone fietsers  inhalen.

Bovendien moeten alle weggebruikers, dus ook fietsers, onmiddellijk de doorgang vrijmaken, stoppen en voorrang verlenen ingeval een prioritair voertuig nadert.

5. Welke boetes bij overtredingen in een fietsstraat?

De overtreding van het inhaalverbod is een overtreding van de eerste graad. De onmiddellijke inning bedraagt 58 EUR. Bij dagvaarding bedraagt de geldboete minimum 80 EUR.

Het niet-verlenen van voorrang t.a.v. prioritaire voertuigen is een overtreding van de derde graad. De onmiddellijke inning bedraagt 174 EUR. Bij dagvaarding bedraagt de geldboete minimum 240 EUR en riskeer je een facultatief rijverbod van minstens 8 dagen.

De bestraffing van snelheidsovertredingen in een fietsstraat is afhankelijk van de mate van overschrijding:

• tot 10 km/u te snel: de onmiddellijke inning bedraagt 53 EUR;
• overschrijding van 10 km/u tot 30 km/u: de onmiddellijke inning van 53 EUR wordt verhoogd met 11 EUR per bijkomende km/u;
• overschrijding van ten minste 30 km/u: hiervoor zal je een dagvaarding ontvangen. Naast een geldboete van minimum 80 EUR riskeer je een facultatief rijverbod van minstens 8 dagen.

Deze overtredingen vind je terug in de app onder "Verkeer in fietsstraten", "Gedrag tegenover prioritaire voertuigen" en de categorie "Snelheid".

Verwante artikelen

E-step: nieuwe regels